طلاق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای حقوق خانواده، در قوانین ایران است، که به معنای پایان دادن به زندگی مشترک زوجین است که بر اساس قوانین ایران و فقه اسلامی تحت شرایط خاصی انجام می‌شود. طلاق ممکن است توسط مرد، زن یا طلاق توافقی صورت گیرد. در حقوق ایران انواع طلاق وجود دارد که تقسیم می‌شود به طلاق رجعی و طلاق بائن که هر یک دارای احکام، شرایط و آثار حقوقی و اجتماعی خاص خود هستند که تأثیرات آن بر طرفین و خانواده‌ها مشهود است. شناخت دقیق این تقسیم‌بندی‌ها می‌تواند به درک بهتر فرآیند طلاق و حقوق و تکالیف زوجین کمک کند. در این مقاله، به توضیح طلاق و بررسی انواع طلاق در حقوق ایران می‌پردازیم.
طلاق در لغت به چه معناست؟
برای واژه طلاق، معانی گوناگونی ذکر شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به رهایی، آزادسازی، ترک کردن، واگذاشتن، مفارقت و جدایی اشاره کرد. در اصطلاح، طلاق به معنای از بین بردن پیوند نکاح، با استفاده از صیغه “طالق” یا الفاظ مشابه آن تعریف شده است.
ارکان اساسی طلاق
- طلاق دهنده
- طلاق گیرنده
- صیغه طلاق
- اشهاد
شرایط فرد طلاق دهنده
اختیار: طلاق باید از روی اختیار باشد نه اجبار و اکراه.
بلوغ: شخص طلاق دهنده باید بالغ باشد.
عقل: طلاق دهنده باید عاقل باشد، پس طلاقی که در حالت جنون انجام شود صحیح نیست.
قصد: طلاق دهنده هنگام طلاق باید قصد داشته باشد پس طلاقی که اشتباها یا در حالت خواب انجام شود صحیح نیست.
انواع طلاق
مطابق ماده 1143 قانون مدنی طلاق دو قسم است بائن و رجعی.
طلاق رجعی
ماده 1148 قانون مدنی بیان می‌کند: طلاق رجعی، طلاقی است که در آن مرد می‌تواند در مدت عده بدون نیاز به عقد جدید به همسر خود رجوع کند. این نوع طلاق اغلب در مواردی رخ می‌دهد که اختلافات میان زوجین قابل حل باشد و امکان بازگشت به زندگی مشترک وجود داشته باشد.
ویژگی‌های طلاق رجعی به شرح زیر است:
- رجوع در مدت عده امکان‌پذیر است.
- در صورت رجوع، ازدواج به حالت قبل بازمی‌گردد.
- عقد جدید برای شروع مجدد زندگی مشترک لازم نیست.
- حقوق و تکالیف زوجین تا پایان مدت عده، مانند نفقه و عدم امکان ازدواج مشابه دوران زوجیت هستند.
- حقوق مالی زوجه مانند نفقه در ایام عده باقی می‌ماند و زوج موظف به پرداخت نفقه در ایام عده است.
طلاق بائن
مطابق ماده 1144 قانون مدنی طلاق بائن، طلاقی است که در آن شوهر حق رجوع ندارد و رابطه زوجیت پس از طلاق به‌طور کامل قطع می‌شود.
انواع طلاق بائن عبارت‌اند از:
- طلاق قبل از نزدیکی: اگر طلاق قبل از وقوع رابطه زناشویی باشد، بائن محسوب می‌شود.
- طلاق خلع و مبارات: در این موارد، زوجه در قبال دریافت طلاق، پول یا مالی به شوهر می‌دهد.
- طلاق زن یائسه: طلاق زنی که به سن یائسگی رسیده است یا پیش از سن یائسه شده نیز بائن است، زیرا امکان رجوع و بارداری وجود ندارد.
- طلاق سوم پس از سه طلاق متوالی: اگر مرد سه مرتبه متوالی زوجه خود را طلاق دهد و مجدد وصلت کنند چه اینکه این وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه ازدواج جدید در طلاق سوم دیگر امکان رجوع ندارد و طلاق بائن است.
- طلاق به دلیل لعان: اگر زن و شوهر با لعان از هم جدا شوند، این طلاق بائن محسوب می‌شود.
طلاق خُلع و مبارات
تعریف طلاق خُلع
این نوع طلاق زمانی رخ می‌دهد که زن به دلیل کراهتی که از شوهر خود دارد برای طلاق از شوهر، مالی به او بدهد و در اینصورت شوهر حق رجوع ندارد.
ویژگی های طلاق خلع:
- زن باید مالی را به شوهر بدهد.
- تا زمانی که زن مال را پس نگیرد، شوهر حق رجوع ندارد.
- در صورت پس گرفتن مال در مدت عده، طلاق رجعی می‌شود.
- مالی که زن می‌دهد می‌تواند عین مهریه یا کمتر و یا بیشتر از آن باشد.
طلاق مُبارات
طلاق مبارات نیز نوعی طلاق بائن است، اما در آن هر دو طرف از ادامه زندگی مشترک ناراضی هستند بدین معنا که کراهت از سوی دو طرف است.
ویژه‌گی های طلاق مُبارات:
- این طلاق نیز بائن است و در آن رجوع برای شوهر امکان‌پذیر نیست.
- زن باید مالی را به شوهر ببخشد، اما مقدار آن نباید بیشتر از مهریه باشد.
نحوه رجوع در طلاق
مطابق قانون مدنی رجوع در طلاق به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر رجوع کند حاصل می‌شود. در خصوص رجوع شوهر در مواردی که در ایام عده شوهر حق رجوع دارد باید گفت؛ رجوع در طلاق رجعی، به این معنا است که پس از جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه، مرد در مدت عده، به هر صورتی، پشیمانی و اراده خود بر بازگشت به زندگی با همسرش را به وی اظهار کند رجوع محسوب می‌شود. در قانون شرایط خاصی برای رجوع بیان نشده است همین که مرد قصد خود مبنی بر رجوع به زندگی مشترک را ابراز نماید یعنی رجوع انجام شده است و این موضوع منوط به وقوع واقعه یا اتفاق خاصی نیست.
طلاق به در خواست زن
در مواردی که زن با استناد به قانون، از دادگاه درخواست طلاق می‌کند، که طلاق قضایی نام دارد. مهم‌ترین موارد طلاق قضایی یا طلاق به درخواست زوجه عبارت‌اند از:
- غیبت طولانی شوهر: طبق قانون، اگر شوهر چهار سال متوالی غایب باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق دهد.
- عدم پرداخت نفقه: طبق قانون، اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند و اجبار او ممکن نباشد، زن می‌تواند از دادگاه به دلیل عدم پرداخت نفقه تقاضای طلاق کند.
- عسر و حرج: بر اساس قانون مدنی، اگر زن در شرایطی باشد که ادامه زندگی موجب سختی کشیدن شدید او شود، زن در این شرایط می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.
عسر و حرج به چه معناست و مصادیق آن چیست؟
مطابق قانون عسر و حرج عبارت از وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زوجه همراه با مشقت کرده و تحمل آن مشکل باشد. مطابق قانون برخی مصادیق عسر و حرج از قرار زیر است:
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء‌رفتار مستمر زوج که عرفاً باتوجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- ابتلاء زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نُه ماه غیر متوالی در مدت یک سال، بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر یا ابتلاء وی به به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خلل وارد کند و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی‌که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. و همچنین در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف موارد مذکور روی آورد.
مصادیق ذکر شده در قانون حصری نیست یعنی حتی در مواردی غیر از مواردی که بالا ذکر شده اگر زندگی همراه با مشقت زوجه برای دادگاه احراز شود، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند.
اثبات عسر و حرج زوجه معمولاً فرآیند پیچیده‌ای است و نیاز به دانش و تجربه کافی دارد. یک وکیل مجرب می‌تواند در این زمینه راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد. شما می‌توانید از طریق شماره‌های درج‌شده در سایت با ما تماس بگیرید، از مشاوره حقوقی بهره‌مند شوید و روند طلاق خود را به وکیل متخصص بسپارید.
طلاق توافقی
طلاق توافقی نوعی طلاق است که در آن زن و شوهر با توافق متقابل تصمیم به جدایی می‌گیرند.
ویژگی های طلاق توافقی:
- این طلاق در قالب طلاق خلع یا مبارات انجام می‌شود.
- در طلاق توافقی گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه صادر می‌شود.
- توافق بر سر مهریه، نفقه، حضانت فرزندان بعد از طلاق و سایر مسائل مالی انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری
طلاق در ایران دارای انواع مختلفی است که هر یک شرایط، احکام و آثار حقوقی خاص خود را دارد. شناخت این انواع و استناد به قوانین مدنی و فقهی می‌تواند به درک بهتر حقوق و تکالیف زوجین کمک کند. با توجه به پیچیدگی موضوع، توصیه می‌شود که افراد در صورت مواجهه با مسئله طلاق، از مشاوره حقوقی و استفاده از خدمات وکیل بهره ببرند.
گردآوری و نگارش: فاطمه شکرگذار، وکیل پایه یک دادگستری، کارشناس ارشد حقوق تجاری اقتصادی بین المللی از دانشگاه تهران
حل مسائل حقوقی نیاز به دانش تخصصی، تجربه و استراتژی مؤثر دارد. ما با رویکردی دقیق، علمی و مبتنی بر قوانین روز، پرونده‌های شما را بررسی و بهترین راهکارهای حقوقی را ارائه می‌دهیم. سپردن پرونده‌تان به یک متخصص، نه‌تنها از هزینه‌ها و اتلاف وقت جلوگیری می‌کند، بلکه شانس موفقیت شما را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
بدون دیدگاه